De cacaowereld is in rep en roer en de beursrecords van de afgelopen 2 jaar zijn unaniem. De huidige storm is groter dan alles wat we in de afgelopen 50 jaar hebben gezien, met prijzen die in 2 jaar zijn verdrievoudigd. Anderen leggen uit dat het woord crisis zijn oorsprong vindt in een etymologie die identiek is aan die van kans.

Laten weproberen de situatie in een paar regels samen te vatten:

Ivoorkust en Ghana produceren veel minder dan hun gebruikelijke opbrengsten. Door verschillende slechte seizoenen op rij is er niet genoeg voorraad om de grillen van het weer te compenseren. Plantages verouderen en investeringen in nieuwe plantages verlopen traag. Ziekten die verband houden met klimaatverandering nemen toe en het kan tientallen jaren duren voordat er variëteiten opkomen die resistent zijn tegen deze nieuwe factoren en een aanzienlijk deel van de wereldproductie voor hun rekening nemen. Deze combinatie van factoren heeft de capaciteit van deze megaproducerende landen alleen al om een groot deel van de wereldwijde cacaobehoefte te absorberen uitgehold.

Als je het nog niet wist: Ivoorkust en Ghana zijn goed voor meer dan 60% van de wereldmarkt voor cacao, dat wil zeggen cacao die kan worden getraceerd, gemengd, verspreid over miljoenen hectaren zonder te zoeken naar eigenheid en gevoed door een aanpak die gericht is op het standaardiseren van smaken. Dit soort cacao geeft de grote industriëlen de vrije hand, die vooral op zoek zijn naar een lage prijs zodat ze onophoudelijk maximale winst kunnen blijven maken ten koste van de mensen, van de producent tot de consument.

De opwaartse trend wordt ingezet wanneer deze zelfde spelers hun roofzucht beginnen uit te breiden naar alle producerende landen. De jacht wordt geopend om al het mogelijke op te kopen. De fabrieken moeten blijven draaien en het model moet nog wat langer meegaan. Dan zijn er nog de op winst beluste aandelenhandelaren, de hedgefondsen die zich richten op toekomstige winsten, hun posities afdekken om verliezen te beperken of anticiperen op toekomstige winsten waarvan alleen zij zullen profiteren.

In het verleden was de kloof tussen fijne, speciale, single farm/single origin cacao en die op de commoditymarkt erg groot, gemiddeld 2x tot 6x duurder in deze nichemarkten, waar de hele waardeketen werd gewaardeerd: agro-ecologie, hoge aankoopprijs, respect voor mensen en de natuurlijke omgeving, waardering voor oude, laagproductieve variëteiten, etc. Tegenwoordig, met deze razendsnelle stijging van de cacaoprijs, is de prijs van single farm/single origin cacao veel hoger dan die van de commoditymarkt. Nu de prijzen in korte tijd de pan uit rijzen, staan de twee markten (bulk/grondstof vs. speciale cacao) naast elkaar en is het niet ongewoon dat contracten die enkele maanden geleden werden onderhandeld, ter discussie worden gesteld omdat andere kopers een betere prijs bieden.

Gelukkig zijn langetermijnsamenwerkingen beter bestand tegen dit opportunisme, maar vroeg of laat zullen we ons moeten aanpassen aan de nieuwe realiteit.

Artisans zullen op hun beurt profiteren van deze kans. Natuurlijk zal de prijs van bonen met 2, 3 of zelfs 4 euro/kg stijgen, maar dat is niet het belangrijkste voor hen; het aandeel van de ambachtsman in het werk is veel belangrijker. Fabrikanten, die het aantal werknemers in de productie al tot het uiterste hebben teruggebracht en gerationaliseerd, zullen veel meer worden getroffen. Zal er eindelijk een einde komen aan de prijzenoorlogen in de supermarkten? Hoe zullen de reuzen van de sector reageren op deze nieuwe uitdagingen?

De nieuwe wereld laat een situatie zien die zal blijven bestaan. Het wordt verleidelijk voor producenten om oude en zeldzame variëteiten op te geven ten gunste van cacao per hectare die 4x winstgevender is en nu tegen een veel betere prijs wordt verkocht.

De prijzen zullen ook consolideren, gedreven door de sterke vraag, de realiteit van het terrein en het klimaat die hierboven vermeld werden, de uitdagingen van het vrachtvervoer, minder overvloedige fossiele brandstoffen en vooral een drastische en essentiële verandering in ons respect voor de handen die werken om kwaliteitscacao te produceren.

De voordelen voor producenten zijn nog niet overal merkbaar, maar het is slechts een kwestie van tijd.

Sommigen richten zich op de afschaffing van kinderarbeid, anderen op arbeidsomstandigheden en beloning; het is tijd om de mensen die de hoofdrol spelen in de geglobaliseerde landbouwsector te respecteren en te eren.

Het is tijd om deze mensen een loon tebieden dat hen in staat stelt om te stijgen, om de toekomst te zien, om het onderwijs en de zorg te bieden die zij en hun families terecht verdienen. Het ontwikkelen van de sector betekent in de eerste plaats het ontwikkelen van de mannen en vrouwen die er werken, door hen de economische, sociale, culturele en technische middelen te geven die ze nodig hebben om zichzelf te emanciperen, terwijl het land, de praktijken en de biodiversiteit behouden blijven.